در این مقاله می‌خواهیم شما را به سفری در میان رمل‌ها و تپه‌های بلند شنی و ماسه‌ای نرم و روانِ کویر ریگ زرین در طبیعت کویری استان یزد دعوت کنیم. سکوت و زیبایی چیزی است که در ریگ زرین خواهید یافت و روحتان در سفر به آن آرامش می‌یابد. در این ریگزار وسیع و چشم‌نواز، هر بار که باد بوزد، نقش جدیدی بر پهنه آن شکل می‌بندد و رمل‌های قوسی شکل آن در زیر تابش نور آفتاب، با درخششی طلایی، چشمانتان را به خود خیره می‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با این منطقه و جاذبه‌های آن آشنا شویم.
شن‌های طلایی ریگ زرین
نام اصلی این کویر در گذشته عقدا یا سیاه‌کوه بوده و علت آن وجود کوه سیاه رنگی می‌باشد که در میانۀ آن استوار است. اما بعد از پرپایی کمپ ریگ زرین در میان مردم با این نام شهرت یافت. پیش‌تر این کویر چندان معروف نبود اما اخیراً طرفداران خاص خود را در میان جاذبه‌های پرشمار استان یزد دارد و گردشگران و کویرنوردان را از سرتاسر کشور به خود جذب می‌کند. همچنین از نام کویر مغستان نیز برای آن استفاده می‌کنند چراکه در نزدیکی روستای مغستان می‌باشد.
کویر ریگ زرین یا کویر مغستان
کویر ریگ زرین کجاست؟
ریگ زرین با تپه‌ها و شن‌های نرم و روان خود در شمال استان یزد، به زیبایی هرچه تمام‌تر می‌درخشد. ریگ زرین که در مجاورت شهر اردکان و روستای ساغند می‌باشد، از اطراف محصور مناطق بیابانی است. در بازدید از کویر زرین اگر به سمت شمال آن بروید به ارتفاعات انارک و اگر مسیر جنوب را پیش بگیرید، به کوه نمک زیبا، گریگون و روستاهای ساغند و مغستان می‌رسید. در غرب بیابان‌های نایین و شهرهای اردکان، احمدآباد و میبد و در شرق، روستای بیاضیه را خواهید یافت.
برای سفر به ریگ زرین گزینه‌های مختلفی پیش روی شماست که بهترین مسیر دسترسی و پیشنهاد ما به شما از سمت شهر اردکان است. از این رو با عبور از شهر اردکان، وارد جادۀ اردکان-احمدآباد شوید. بعد از احمدآباد و گذر از جاده خاکی نزدیک ایستگاه راه‌آهن، به کمپی در دل کویر می‌رسید که محل مناسبی برای به‌در کردن خستگی مسیر است.
همچنین جاده اصلی به سمت روستای مغستان در نزدیکی کویر زرین، مسیری چشم‌نواز از درخت‌های نخل دارد که با عبور از این جاده و روستا، به جاده‌ای خاکی می‌رسید. بعد از پیمودن چندین کیلومتر در آن، ریگزارهای ریگ زرین نمایان خواهند شد.
مسیر دیگر از سمت انارک بوده که باید از آنجا به روستای اسماعیلیان بروید و مسیر ادامه دهید تا کوه سیاه مرتفعی که در این کویر قرار دارد، نمایان شود. مسیرهای دیگری نیز از سمت روستاهای اطراف وجود دارد. مثلا بیاضیه که شما را به شمال کویر می‌برد یا روستای ساغند که مسیر دسترسی به کویر از سمت جنوب را فراهم می‌کند.
با این حال تمامی مسیرها از یزد به مقصد کویر مسافتی تقریباً یکسان و به طول 150 کیلومتر دارد که دو ساعت زمان خواهد برد. اگر هم از سمت تهران راهی ریگ زرین هستید، باید بدانید مسیری حدوداً 7 ساعته در پیش دارید.
شرایط اقلیمی و آب و هوایی
کویر ریگ زرین پوشیده از ریگزارهای وسیع و تپه‌های شنی است. کویر طولی در حدود 50 کیلومتر و عرض 13 کیلومتر دارد. پهنۀ وسیع، تپه‌های مرتفع و صاف و یکدست ریگ زرین، آن را به مکانی مناسب برای گشت و گذار با ماشین‌های آفرود تبدیل کرده است. در میانۀ کویر ریگ زرین «سیاه‌کوه» با ارتفاع 2050 متر قد برافراشته و ریگ زرین به وسیلۀ آن به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده و این کوه را در برگرفته است. گویی شکل کویر از نمای بالا به شکل نعل اسب می‌باشد. آب و هوای شمال و جنوب کویر با هم تفاوت دارند؛ بخش شمالی بیشتر مرطوب و بخش جنوبی معمولا خشک است. اما در هردو قسمت باتلاق‌هایی وجود دارد. همچنین در فصل بهار رودخانۀ فصلی جاری می‌شود که محیط کویر را برای حیات وحش آن ممکن می‌کند.
پوشش جانوری و گیاهی
برخلاف تصور عده‌ای که کویر را منطقه‌ای بی‌آب و علف و خالی از حیات تصور می‌کنند، باید گفت هرچند شرایط سختی برای زندگی در آن حاکم است، اما جانوران و گیاهانی با چنین شرایطی سازگارند. از حیواناتی که ممکن در این سفر ببینید، می‌توان به گرگ، شغال، کفتار، روباه، گربه وحشی، مارمولک، عقرب، مار، سمندر و … اشاره کرد. همچنین پرندگانی همچون کبک، عقاب، شاهین، هوبره، گنجشک و شماری دیگر را نیز خواهید دید. با نشانه‌هایی که در کویر وجود دارد، از نزدیک شدن به حیوانات کویر بپرهیزید تا هم خطری شما را تهدید نکند و هم آرامش آنها به هم نخورد.
تپه‌های شنی ریگ زرین، فاقد هرگونه پوشش گیاهی است اما در اطراف کویر گیاهانی پراکنده روییده‌اند که عمدۀ آنها درخچه‌های گز می‌باشد. در قسمت‌هایی که شوری خاک کمتر است، تاغ، اسفناج وحشی، کاکوتی، خارشتر، گل گندم و شقایق کوهی نیز به چشم می‌خورد که می‌توانید از آنها بچنید.
پوشش گیاهی در ریگ زرین
جاذبه‌ها و تفریحات در کویر ریگ زرین
تفریحات در کویر کم نیست و شما می‌توانید بنا به انتخاب و سلیقه خودتان سرگرم تفریحاتی مهیج و یا آرامش‌بخش شوید. می‌توان روز را به قدم زدن در شن‌های نرم و تماشای طلوع و غروب آفتاب و عکاسی با لباس‌های رنگارنگ مشغول شد و شب در جمعی دوستانه دور آتش، به رصد ستارگان پرنور و چشمک‌زن و لذت بردن از سکوت و آرامش کویر پرداخت. از هیجانات کویر می‌توان آفرودسواری، موتورسواری، شترسواری و سوارکاری را نام برد که تجربه هرکدام تا مدت‌ها در ذهنتان خواهد ماند.
آسمان پرستاره و خیره‌کننده کویر ریگ زرین
آفرودسواری در دل کویر
تمام این تفریحاتی که ذکر شد توسط کمپ ریگ زرین در کویر برای علاقه‌مندان فراهم است. بنابراین هیچ جای خالی در برنامه سفر و تفریحاتتان باقی نخواهد ماند.
جاذبه‌های گردشگری اطراف ریگ زرین
کویر زرین در میان بی‌شمار دیدنی‌های استان یزد قرار دارد. پیشنهاد می‌کنیم برنامۀ خود را جوری بچینید که در مسیر به بازدید از چندتای آنها بپردازید.
-
روستای خرانق
روستای چهارهزار ساله خرانق در شمال یزد و 70 کیلومتری اردکان، هر سال پذیرای توریست‌های داخلی و خارجی زیادی می‌باشد. در گذر از این روستای تاریخی حتما به منارجنبان، پل، مسجد و کاروان‌سرای آن سر بزنید و از آسیب‌های آبی، آب‌انبار، شترگلو، بوکن‌ها و گورستان قدیم فراموش نکنید.
-
روستای عقدا
در حاشیه جاده یزد-اصفهان و 40 کیلومتری اردکان، روستای عقدا با قدمتی حتی بیشتر از روستای خرانق، واقع است. تاریخچۀ این روستا به حدود شش هزار سال پیش بازمی‌گردد. از این رو انبوه آثار تاریخی در آن دیده می‌شود. قلعه سامه عقدا، کاروان‌سرای رشتی و برج چاه ریگ از جمله جاهای پیشنهادی ماست. علاوه بر مکان‌های تاریخی، «پارک ملی دره‌انجیر یزد» و «پارک ملی سیاه‌کوه» در آن قرار دارند که سر زدن از آنها نیز خالی از لطف نیست.
-
عبادتگاه زرتشتیان یا پیرسبز چک‌چک یزد
برای رسیدن به این مکان مقدس، باید از شرق اردکان مسیر 43 کیلومتری را بپیمایید تا به کوهی بلند برسید که زیارتگاه چک‌چک در دل آن است. این زیارتگاه محل برگزاری آیین زرتشتیان از دیرباز تا به امروز است و حتی جشن مهرگان که از سنت‌های دیرینۀ ایرانیان باستان است، هرساله در آن برپا می‌شود.
برخی نکات سفر
اگر می‌خواهید کویرنوردی دلچسبی داشته باشید، بهترین زمان آن پاییز است. تابستان و حتی بهار، با وجود هوای گرم و خشکی که در کویر حاکم است، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. البته زمستان نیز می‌توانید به ریگ زرین بروید اما سرمای سوزناک آن در شب ممکن است برایتان ناخوشایند باشد. با این حال هر زمان که قصد سفر داشتید، وضعیت آب و هوا را چک کنید تا مشکلی پیش نیاید.
تپه‌های برف‌پوش ریگ زرین
ممکن است روستاهای اطراف ریگ زرین وسایل مورد نیاز شما برای سفر را نداشته باشند. پس قبل از عازم شدن، تمام لوازم کویرنوردی و کمپینگ را برای خود و ماشینتان تهیه کنید. از جمله تجهیزاتی که باید همراه خود داشته باشید، کفش مناسب کویرگردی، لباس گرم برای شب‌های سرد کویری، غذا و آب کافی، جعبه کمک‌های اولیه و داروهای موردنیاز، کلاه، کرم و عینک ضدآفتاب برای در امان ماندن از نور خورشید در طول روز می‌باشد.
کویر همیشه مقصدی پرمخاطره برای سفر است و فرقی ندارد در این زمینه مبتدی یا حرفه‌ای باشید. بنابراین گروهی و با افرادی با تجربه و آشنا به مناطق بیابانی همراه شوید. ضمناً قبل از سفر افرادی را در جریان مقصد خود بگذارید.
توجه داشته باشیم در هنگام بازدید از ریگ زرین و روستاها و جاذبه‌های گردشگری اطراف آن، زباله‌های خود را جمع‌آوری کنیم و آثار تاریخی صدمه نزنیم. همچنین به فرهنگ مردم روستا احترام بگذاریم و قوانین آنها را رعایت کنیم.
وجود کمپ ریگ زرین در شمال منطقه که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، آسایش و راحتی گردشگران را فراهم کرده و نقش به سزایی در افزایش محبوبیت روزافزون کویر ریگ زرین نیز داشته است. علاوه بر این کمپ بیابانی مجهز، هتل‌ها و اقامتگاه‌های دیگری نیز مانند اقامتگاه بوم‌گردی گل بانو در روستای خرانق، نزدیک ریگ زرین وجود دارند که پذیرای شما در سفرتان خواهند بود.
اقامتگاه بیابانی ریگ زرین
سخن پایانی
با تمام توصیفاتی که در این مقاله داشتیم، باید گفت اگر عاشق کویرنوردی یا آفرودسواری در کویر هستید، کویر ریگ زرین را از دست ندهید. و البته در نظر داشته باشید که این کویر هنوز برای بسیاری شناخته‌شده نیست. از این رو بکر بودن خود را حفظ کرده و مانند دیگر مناطق کویری آسیب زیادی به آن وارد نشده است. پس بهتر است در سفر خود به طبیعت احترام بگذاریم و آن را همان‌گونه که هست حفظ کنیم.
تجربه آفرودسواری و هیجان در کویر ریگ زرین
